طهماسب مظاهری
ريیس کل اسبق بانک مرکزی
تثبیت اقتصاد ی بر حسب نوع تفسیری که از کلمه تثبیت می‌شود ، می‌تواند منجر به سیاست‌های بسیار مناسب و رشد اقتصاد ی شود و همچنین می‌تواند منجر به یک نظام مد یریت د ولتی بشود که خسارت به بار می‌آورد . اگر این سیاست به معنی ثابت نگه‌د اشتن و نرخ‌های د ستوری باشد ، منجر به رانت جویی برخی افراد از اقتصاد می‌شود . اگر تثبیت به معنی ایجاد ثبات (stabilization) باشد ، از نوسانات شد ید جلوگیری کند و موجب ایجاد آرامش و پیش‌بینی پذیری بازار‌ها شود ، بسیار مفید است. د ر سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی تجربه سیاست‌گذاری غلط ارزی را د اشتیم. د ولت تعهد کرد که تقاضای هر مقد ار ارز، توسط هر کسی و برای هر نیازی را با نرخ ۴۲۰۰ تومانی پاسخ د هد . این سیاست موجب رانت سنگین و هد ررفت چند ین میلیارد د لار از منابع کشور شد . اگر سیاست‌های بانک مرکزی که د ر طول یکسال اخیر انجام شد ه است، موجب آرامش و نظم بازار‌ها شود ، تثبیت به این معنی بسیار خوب است و آثار مثبتی برای اقتصاد به همراه د ارد . وقتی تقاضا برای کالایی از طریق رشد نقد ینگی افزایش یابد ، برای اینکه اقتصاد سالمی د اشته و از اثرات تورمی د ر امان باشیم باید معاد ل همان نسبت تولید کالا و خد مات افزایش یابد . رشد نقد ینگی از این طریق بسیار مفید و ضروری است. مثل بد ن انسان که رشد می‌کند و هر چه بیشتر رشد کند به خون بیشتری نیاز د ارد ، اقتصاد نیز با رشد تولید کالا و خد مات نیاز به رشد نقد ینگی د ارد . اگر افزایش نقد ینگی همگام با رشد تولید کالا و خد مات نباشد منجر به کاهش قد رت خرید می‌شود . یکی از مشکلات اقتصاد کشور د ر سال‌های اخیر متعاد ل نبود ن میزان رشد نقد ینگی و رشد کالا و خد مات بود ه است، برای حل این مشکل باید مراکز و مجاری که منجر به رشد نقد ینگی بیش از رشد تولید می‌شود را ببند یم؛ بنابراین افزایش نقد ینگی تحت هر شرایطی به معنی تولید ثروت نیست. یکی از مجاری کلید ی رشد نقد ینگی بیش از رشد تولید ، کسری د ولت است، د ولت کمبود منابع د ارد و از طرفی وظایف سنگینی بر د وش آن است. د ر واقع همه د ولت‌ها این ویژگی مشترک را د ارند که وظایف سنگینی بر د وش آن هاست، اما منابع محد ود ی د ر اختیار د ارند . هنر د ولت د ر این است که چگونه وظایف نامحد ود را د ر حد ود منابع محد ود اولویت‌بند ی کند . البته باید سعی کند منابع خود را نیز د ر طول زمان افزایش د هد ، اما خطا زمانی رخ می‌د هد که د ولت با شوق خد مت و برای انجام وظایف نامحد ود خود کمبود منابع خود را با تحمیل فشار به شبکه بانکی تامین کند . د ولت باید وظایف خود را اولویت‌بند ی کرد ه و منابع خود را تجهیز کند ، د ر د ولت سیزد هم این اقد ام با شناسایی مود یان مالیاتی و جلوگیری از فرار‌های مالیاتی و اقد امات د یگر انجام شد ه و بانک مرکزی نیز از سوی د یگر رشد نقد ینگی را کنترل می‌کند . با رشد منابع د ولت خد مات آن نیز افزایش می‌یابد و با کنترل نقد ینگی، تورم کاهش پید ا می‌کند . بانک مرکزی باید د ر برابر فشار‌های کسری بود جه د ولت بر رشد نقد ینگی مقاومت کند ، بخش د یگری از رشد نقد ینگی نیز ناشی از رفتار ناصحیح بانک هاست. بخشی از رفتار ناصحیح بانک‌ها به تبع فشار تکالیف د ولت و بخش د یگری نیز به د لیل عملکرد ناد قیق و غیرفنی بانک هاست. بانک مرکزی باید با نظارت جد ی و موثر و د ر صورت لزوم با تنبیه این بانک‌ها، از رشد نقد ینگی از این طریق جلوگیری کند و با همکاری د ولت تکالیفی که د ولت بر د وش بانک‌ها می‌گذارد کمتر شود . آمار‌هایی که د ر ماه‌های اخیر منتشر شد ه است، نشان د هند ه کاهش نرخ رشد نقد ینگی است. این اتفاق بسیار خوب و موثر است و باید اد امه د اشته باشد . د ولت نیز د ر این زمینه با بانک مرکزی همکاری می‌کند . اگر روند ی که د ر طول یکسال گذشته تد اوم د اشته د ر آیند ه نیز اد امه د اشته باشد و بانک مرکزی و د ولت بر سر اجرای این سیاست‌ها استوار بمانند ، تا چند سال د یگر، شاهد آرامش و ثبات اقتصاد ی خواهیم بود . این اقد ام بانک مرکزی با حمایت د ولت و مرد م قابل انجام است و نتیجه این کار آرامش و ثبات د ر سطح زند گی مرد م است.
